Ge hæt mensen, potlooj æn stumpkes.

Er zijn mensen, potloden en stompjes.

Gedaacht lεεze

't wás midden in de zômmer æn Toon haj hul de midd'g geschoefeld. Hij ging ôp höös án over 't kærspoor neffen't k'naol. Hij wás muujg en hummel bezwit. Hij docht, Nondedju wán hit, 'k gaj mær 's æfkes zwemme. Hij deej z'n klêêr öt, want án dieje kant van't k'naol kwam toch nôjt niemes. Hij begôs te zwemme æn toen 'r de grötste hit af wás toen zwôm-ie wir trug. Mær toen-ie bekant wir trug wás zag-ie dor 'n meidje stán, kræk bè diejen bôôm wôr hij z'n klêêr nergeleet haj.
Ze stôn dôr mær 'n bietje te kεεke. 't Wás 'n hêûl schôn meidje, meej lange zwarte haor, 'n bröön snuutje æn van diej fel ôôg. Toen-ie hást án de kant wás dörfd'n-ie nie mer wεεr. Ge begrept wæl wurrum.
Mær innins zach'ie n'n emmer ligge. Hij kôsser nog kræk bεεj zônder hullemal öt't wátter te komme. Hij hiel diejen emmer vur z'nne vurkant æn zôô kwam-ie öt 't wátter, æn hij liep na z'n klêêr.
Dæ meidje begôs te laage. Goeijemidd'g, zeej. Hij moes toch iejt zegge.
Goeijemidd'g, zeej-ze. Ik weejt wa gi denkt, zeej-ze.
Hij kreejg ne rooje kop æn hij begôs te zwêête, hást nog mêêr æs toen ie án't schoefele wás. Nεε, nεε, zeej, ik denk nie wachi denkt dæ ik denk. Mær hij wásser nie gerust op. 't wásser êên van't kamp æn ze zin dæ die gedaacht kôsse lεεze.
Ik weejt hêûl zeker wachi denkt, zeej ze.
Gi denkt dætter n'n boj'm in oewen emmer zit.

Gehurd van Willem Iven, Streektaalzang
(in Casteren is helemaal geen kanaal)

Gedachten lezen

Het was midden in de zomer en Toon had de hele middag geschoffeld. Hij ging naar huis over het karrespoor naast het kanaal. Hij was moe en helemaal bezweet. Hij dacht, Verdomme, wat een hitte, ik ga maar eens even zwemmen. Hij deed zijn kleren uit, want aan die kant van het kanaal kwam toch nooit iemand. Hij begon te zwemmen en toen hij voldoende afgekoeld was zwom hij weer terug. Maar toen hij bijna terug was, zag hij daar een meidje staan, precies bij de boom waar hij zijn kleren neergelegd had.
Ze stond daar maar een beetje te kijken. Het was een heel mooi meisje, met lange zwarte haren, een bruin snoetje en van die felle ogen. Toen hij bijna aan de kant was, durfde hij niet meer verder. Je begrijpt wel waarom.
Maar opeens zag hij een emmer liggen, hij kon er net bij zonder helemaal uit het water te komen. Hij hield die voor zijn voorkant en zo kwam hij het water uit en hij liep naar zijn kleren.
Het meisje begon te lachen. Goedemiddag zei hij. Hij moest toch íéts zeggen.
Goedemiddag zei ze. Ik weet wat jij denkt, zei ze.
Hij kreeg een rood hoofd en begon te zweten, bijna nog erger dan toen hij aan het schoffelen was. Nee, nee, zei hij, ik denk niet, wat jij denkt dat ik denk. Maar hij was er niet gerust op. Het was er een van het woonwagenkamp en ze zeiden dat die gedachten konden lezen.
Ik weet heel zeker wat jij denkt, zei ze.
Jij denkt dat er een bodem in jouw emmer zit.

Ik hoef m'n eige nôjt te waase, zeej,
ik zeij zööver van m'n eige.

Ik hoef me nooit te wassen, zei hij,
ik ben schoon van mezelf.

Vruuger waar alleman boer, æn boere die hán værrekes en koej. Mær ærm mense die hán gin koej, die hán dik allêên 'n por henne en 'n geit.
Diej geite moese n'tuurl'k gedekt worre. Sjæfke van Drieke die haj n’n bôk æn dur gingie alle geite mee af. Hij hai vur diejen bôk 'n kærke aater z'n fiets gemòkt, meej twêê wiele van 'n auw fiets. Hij moes z'n'n bôk vaast bεεne, anders sprongie ‘r onderweejgen af.
Bè ôns op't hükske wônde M'rie, 'n weuw in 'n ærremoejig höske, æn die haj 'n geit. æn die geit worde rits, die stôn d'n hullen dag te mekkeren en meej de start te kwispelen. Die moes gedekt worre. Durum wás Sjæfke gekomme meej z'n'n bôk.
Vur't höske haj Sjæfke z'n'n bôk æn diej geit bin gezet. Dan kôsse ze án de gang. Mær dæ wow nie vlotte. Dæ ging nie v’neiges, af en toew deej Sjæfke ’n bietje meej pr'bêêre te hæl’pe.
De school wás krék öt æn in't kærspóór stonnen 'r ‘n hul dul kænder bè te kεεke æn te laage æn d'n bôk op te hitse.

Innins kwam de p’stoor neffe geköörd.
"Diej nuttighei, zôô vur 't höös, dæ wás niks vur klaen kænder", docht de p'stoor.
"Dæ moet aater gebeure", zeej.

Sjæfke worde nεεg.
"Dá wit gedomme mæn’n bôk ôk wæl! zeej.

Vroeger was iedereen boer en die hadden koeien. Maar arme mensen hadden geen koe, die hadden dikwijls alleen een paar kippen en een geit.
Die geit moest natuurlijk gedekt worden. Sjefke de zoon van Driek had een bok en daarmee ging hij alle geiten langs. Hij had voor die bok een karretje achter zijn fiets gemaakt, met twee wielen van een oude fiets. Daar moest hij zijn bok op vastbinden, anders sprong hij er onderweg af.
Bij ons om de hoek woonde Marie, een weduwe in een armoedig huisje, en die had een geit. En die geit werd tochtig, die stond de hele dag te mekkeren en met de staart te kwispelen. Die moest gedekt worden. Daarom was Sjefke gekomen met zijn bok.
Voor het huisje had hij zijn bok en die geit bij elkaar gezet. Maar het schoot niet op. Het ging niet vanzelf en af en toe probeerde Sjefke een beetje te helpen. De school was net uit en in het karrenspoor stonden een heleboel kinderen te kijken en te lachen en de bok op te hitsen.

Opeens kwam de pastoor langs gewandeld.
"Die vunzigheid, zo voor het huis, dat was niks voor kleine kinderen", dacht de pastoor.
"Dat moet achter gebeuren", zei hij.

Sjefke werd nijdig.
"Dat weet verdomme mijn bok ook wel!", zei hij.

N'n boer wás án't hooje. Hij wás meej z'nne rêêk hul't hooj neffe de slôtkanten án't schare, æn án d'n andere kant neffe de heg. Z'nn'n bürman haj 'm al n'n hull'n tεεd zôô bezig gezien.Wa zædde toch amm'l án't doewn? vroeg-ie.

Op de radio zin ze dæ't in't midden van 't land zoow gán rêêgene, zeej.

Een boer was op zijn hooiland aan het werk. Hij was al het hooi langs de slootkanten van zijn akker aan het harken, en aan de andere kant langs de heg. Zijn buurman had hem al een hele tijd zo bezig gezien.
Wat ben je toch aan het doen? vroeg hij.

Op de radio zeiden ze, dat het in het midden van het land zou gaan regenen, zei hij.

't is 'n geluk bè 'n ongeluk, zeej d'n boer,
want m'n hooi is ôp æn m'n koei is dôôd.

Het een geluk bij een ongeluk, zei de boer,
want mijn hooi is op en mijn koe is dood.

Toon ging ná d'n dokter. Z'n hart dæ mesjeerde nie mær kræk zjuust. D'n dokter vuulde án z'nne pols æn hij nam z'nnen bloeddruk op. æn hij vroeg v'nalles.
Hij vroeg ôk: Rôkte æs ge gevreje hæt?
Dæ weet'k nie, zeej Toon.
Dôr heb'k nôjt nie zô op gelet.

Toon ging naar de dokter. Zijn hart werkte niet goed meer. De dokter voelde aan zijn pols en nam zijn bloeddruk op. En hij vroeg van alles.
Hij vroeg ook: Rook je als je gevreeën hebt?
Dat weet ik niet, zei Toon.
Daar heb ik eigenlijk nooit op gelet.

Jan en Dôrus zaten al hul d'n aov'nd inde k'feej mær toen't half twaalf was moesse z'r öt. Ze ware allebaaj 'n bietje zat.
"Witte wa, zeej Jan, kom, we lôôpen over de kerkhof, dæ's veul korter!"
"Nεε, zeej Dôrus, dæ dörf ik nie. Um twaalf ure kommen 'r spoke op de kerkhof. Nεε, dæ doejknie, dan lóóp'k wæl un stukske wεεr."
Mær Jan dörfde dæ gerust, dä wàs ginne schijterd æn æs-ie 'n bietje zat was, dörfd'n-ie nog meer æs anders. Hij ging over de kerkhof. Mær toen-ie midde op de kerkhof was, zachie inins 'n spook. æn hij verschôôt z'n eige tôch!
"Wa hædde gi daor op oewe rug?" vroeg 't spook.
Jan begôs te bibbere. "Niks, zeej, dæ's m'n'n bôchel".
"Gæf hier, diejen bôchel", zeej 't spook.

's Anderendaogs zate Jan æn Dôrus wir in de k'feej, 't waren echte zööpers.
æn Jan haj ginn'n bôchel mer.
"Die heeg't spook meegenômme", zeej. æn hij vertelde kræk hoe dæ 't gebeurd was.
Dôrus kos't hast nie geleuve.
M'schien kan dæ spook men ôk wæl genεεze, docht-ie, want hij liep alzelεεven al kreupel, sæns dætter 'n pærd tegen z'nne kniej gestamt haj, toen-ie nog klææn wãs.

Um twaalf ure ging Dôrus ôk over de kerkhof. Toen-ie midden op de kerkhof was, zachie ôk dæ spook.
"Wa hædde gi daor op oewe rug?" vroeg 't spook.
"Niks", zeej Dôrus. Nou zuld't hæbbe, dôcht-ie.
"Hier hædde n'n bôchel", zeej 't spook.

Jan en Dorus zaten al de hele avond in het café, maar toen het half twaalf was moesten ze er uit. Ze waren allebei een beetje zat.
"Ik heb een idee, zei Jan: kom we lopen over het kerkhof, dat is veel korter!"
"Nee, zei Dorus, dat durf ik niet. Om twaalf uur komen daar spoken. Nee, dat doe ik niet, dan loop ik wel een stukje verder."
Maar Jan durfde dat best, hij was geen bangerik en als hij een beetje zat was, durfde hij nog meer dan anders. Hij ging over de kerkhof. Maar toen hij midden op de kerkhof was, zag hij opeens een spook. En hij schrok heel erg!
"Wat heb jij daar op je rug?" vroeg het spook.
Jan begon te bibberen. "Niets, zei hij bibberend, dat is mijn bochel."
"Geef hier, die bochel", zei het spook.

De volgende dag zaten Jan en Dorus weer in het café, het waren echte zuipers.
En Jan had geen bochel meer.
Die heeft het spook meegenomen, zei hij.
Dorus kon het bijna niet geloven.
Misschien kan dat spook mij ook wel genezen, dacht hij, want hij liep al zijn hele leven mank, sinds een paard tegen zijn knie geschopt had, toen hij nog jong was.

Om twaalf uur ging Dorus dus ook over het kerkhof. Toen hij midden op het kerkhof was, zag hij ook dat spook.
"Wat heb jij daar op je rug?" vroeg het spook.
"Niks", zei Dorus. Nu gaat het gebeuren, dacht hij.
"Hier heb je een bochel", zei het spook.

Witte gi de weg na Lôôn?
Ja
Dan zulde veul kalk nôdig hebbe.

Weet jij de weg naar Hoogeloon?
Witte = Weet jij
Maar witten is ook: een muur verven met witte kalk

Twêê bruurs ware án't giere.
T'rwεεl dæ'se beejzug ware, zag d'n oudste'n inins dæ z'n bruur meej 'ne lange gaffel in de gierput stôn te rure.
Wa zæde gi toch án't doewn? vroech-ie.
M'ne jas is in de put gevalle.
Och, lot diej'n aawe jas toch ligge, die is kaaiversleejte.
Jaa, mær m'n bôt'ramme zitten 'r nog in!

Twee broers waren bezig met gieren.
Terwijl ze bezig waren, zag de oudste opeens dat zijn broer met een lange hooivork in de gierput stond te roeren.
Wat ben jij toch aan het doen? vroeg hij.
Mijn jas is de put gevallen.
Ach, laat die oude jas toch liggen, die is helemaal versleten.
Ja, maar mijn boterhammen zitten er nog in!

æs nen boer öt Kaastere na Bels verhööst, worre de mense in Bels æn in Nederland gemiddeld 'n bietje slimmer.

 

Wanneer een boer uit Casteren naar België verhuist, stijgt de gemiddelde intelligentie in beide landen.